Birdwatching w Gminie

Gdzie wybrać się wiosną na podglądanie ptaków w okolicach naszej gminy? Czy są jakieś miejsca , gdzie łatwiej je spotkać? Jaki gatunek spotykamy najczęściej?

Fot 1 Żurawie w dolinie Samy

Myślę, że dla wielu spośród nas sylwetka szarego, majestatycznie kroczącego pośród pól, dużego stworzenia nie jest obca. Tak, tym ptakiem jest oczywiście ŻURAW . Ten przedstawiciel awifauny coraz śmielej sobie poczyna. Wydłuża się czas jego pozostawania w ciągu roku w naszym kraju, choć nadal jest bardzo czujnym gatunkiem i stroni od człowieka.
To wszystko sprawia, że warto wiedzieć coś więcej o nim, a przede wszystkim zdobyć wiedzę, kiedy i gdzie można go łatwiej zaobserwować.

Charakterystyka gatunku Żuraw Grus grus

Żuraw jest jednym z największych polskich ptaków. Występuje prawie w całym kraju oprócz pogórza i gór. Najczęściej na Pomorzu i Mazurach. Wymiary ciała dorosłego osobnika to 105-130cm, a rozpiętość skrzydeł 200-230cm, masa ciała sięga nawet 8kg. Ptak jest koloru popielatoszarego natomiast szyją i głowa jest bardzo charakterystyczna - czarnobiała z czerwoną plamą na potylicy (brak w tym miejscu upierzenia). Populacja liczy sobie ok 12 tyś par. Dla porównania populacja orła bielika wynosi ok- 1400 par a np. gawrona ok 400 tys.
Jest jednym z dwóch gatunków żurawi występujących w Europie i jedynym lęgowym w Europie Środkowej! W ostatnich latach można zaobserwować wyraźny wzrost liczebności. Żurawie zazwyczaj odlatują do ciepłych krajów, jednak w ostatnich latach, ze względu na łagodne zimy, obserwuje się osobniki zimujące w Polsce.

Fot. 2 Żuraw na polu.

Głównym miejscem gniazdowania są tereny bagienne, śródleśne torfowiska, podmokłe doliny rzek oraz zarastające obrzeża stawów czy jezior. Ptaki na czas godów i lęgu, łączą się w pary, następnie rozpoczynają okres życia socjalnego przebywając coraz częściej wspólnie z innymi osobnikami swojego gatunku.
Gniazdo usytuowane na wodzie,- czy bagnistym podłożu to duża kolista lub owalna platforma o przeciętnej średnicy ok. 1 metra z płytkim dołkiem lęgowym.

Fot.3 Zakładanie lęgu

Pisklęta po wykluciu pokryte są puchem i mogą samodzielnie zdobywać pokarm, co świadczy, o tym, że należą do zagniazdowników. Podczas wychowu młodych, ptaki dorosłe są skrajnie tajemnicze i ostrożne. Odwodzą od lęgu, udając, że są ranne lub przebiegają pochylone w pobliżu intruza.

Żuraw jest gatunkiem, który odżywia się zarówno pokarmem zwierzęcym, jak i roślinnym, przy czym pokarm roślinny dominuje. Pokarm pochodzenia zwierzęcego szczególnie pojawia się przy wychowie młodych, a tworzą go głównie duże owady, ich larwy (chrząszcze, gąsienice motyli, ) ponadto ślimaki, różne pajęczaki, dżdżownice, a także drobne kręgowce (żaby, jaszczurki, niekiedy drobne ssaki i ptaki ).

Na pokarm roślinny, który spożywają żurawie składa się długa lista, gdzie główną rolę odgrywają gatunki uprawiane na polach.

Fot. 4 Żurawie na żerowisku.

W Polsce populacja ŻURAWII nie jest obecnie zagrożona, a najistotniejsze dla zachowania gatunku miejsca lęgowe, jak i tereny noclegowisk są objęte ochroną, jako obszary „Natura 2000”, bądź rezerwaty.

W ostatnich latach zaobserwować można wzrost populacji gatunku na obszarze kraju, co może powodować konflikt z człowiekiem.

Kiedy najlepiej obserwować żurawie?

W zasadzie w ciągu całego roku tylko oprócz oczywiście śnieżnych i mroźnych zim. Żuraw tak mocno przyzwyczaił się do naszych lekkich zim , że naprawdę nawet czasami w grudniu i styczniu można spotkać pojedyncze osobniki. Oczywiście najlepszą porą jest przedwiośnie, czyli początek marca i cała wiosna oraz końcówka września i październik. Zdecydowanie polecam godziny poranne , tuż po świcie, kiedy startują ze swoich noclegowisk na żerowiska lub wieczorem, kiedy zlatują z kolei na odpoczynek.

Miejsca, gdzie można spotkać żurawie?

W naszej gminie jest wiele obszarów rolniczych, zatem przy odrobinie szczęścia można żurawie wypatrzeć przejeżdżając samochodem lokalnymi drogami Niewątpliwie wspaniałym miejscem do birdwachingu są łąki w dolinie Samy, czyli miejsce położone ok 2 km na zachód od stacji Shell w Tarnowie Podgórnym.
Łąki te znajdują się w północnych granicach Obszaru Chronionego Krajobrazu w obrębie Lusowa - gmina Tarnowo Podgórne. Obszar ten obejmuje Jezioro Lusowskie i rynnę rzeki Samy. Chroni on kompleksy leśne na południowych brzegach Jeziora Lusowskiego oraz torfowiska z kłocią wiechowatą.

Fot 5. Mapka i miejsca występowania żurawi

Ciekawostki:

• wszędzie na świecie , gdzie występują żurawie, są zawsze przez miejscową ludność szanowane i podziwiane,
• Żuraw kojarzy się je z wiernością małżeńską i odradzaniem się przyrody po zimie.
• Charakterystyczny żuraw stał się oficjalnym logo Polskich Linii Lotniczych LOT w 1931 roku.
• Najlepszym znawcą gatunku z całą pewnością jest przyrodnik, fotograf Tomasz Kłosowski, który wydał wspaniały album o tym ptaku.
• Charakterystyczny i donośny głos żurawi w okresie godowym to klangor.
• Klucze żurawi na niebie zwiastują wiosnę.

Robert Przybylski

Pasjonaci